Η θρυλική Ασπίδα του Αχιλλέα


 Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» είναι η ασπίδα που χρησιμοποίησε ο Αχιλλέας για να πολεμήσει τον Έκτορα, και περιγράφεται στην Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Σ΄, στίχους 478-608). Στο έπος, ο Αχιλλέας έχει χάσει την πανοπλία του μετά τον δανεισμό της στον σύντροφό του, τον Πάτροκλο. Ο Πάτροκλος έχει σκοτωθεί στη μάχη από τον Έκτορα, ο οποίος πήρε τα όπλα του ως λάφυρα. Η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτις, ζητάει από τον θεό Ήφαιστο να σφυρηλατήσει μια καινούργια πανοπλία για τον γιο της.

Το απόσπασμα στο οποίο περιγράφεται η ασπίδα είναι ένα πρώιμο παράδειγμα της «έκφρασης» (μια λογοτεχνική περιγραφή ενός έργου της οπτικής τέχνης) και επηρέασε πολλά μεταγενέστερα ποιήματα, συμπεριλαμβανομένης της Ασπίδας του Ηρακλή, που αποδόθηκε στον Ησίοδο. Η περιγραφή του Βιργίλιου της ασπίδας του Αινεία σαφώς εμπνέεται από τον Όμηρο. Το ποίημα Η ασπίδα του Αχιλλέα (1952) από τον W.Η. Auden απεικονίζει την περιγραφή του. 

Η ασπίδα του Αχιλλέα μπορεί να διαβαστεί με ποικίλους διαφορετικούς τρόπους. Μια ερμηνεία είναι, ότι η ασπίδα είναι απλώς μια φυσική ενθυλάκωση όλου του κόσμου. Τα στρώματα της ασπίδας είναι μια σειρά από αντιθέσεις – δηλαδή ο πόλεμος και η ειρήνη, η εργασία και η γιορτή, αν και η απεικόνιση ενός φόνου στην πόλη σε ειρήνη δείχνει ότι ο άνθρωπος ποτέ δεν είναι πλήρως απαλλαγμένος από συγκρούσεις. Ο Βόλφγκανγ Σάντεβαλντ, ένας Γερμανός συγγραφέας, ισχυρίζεται ότι αυτές οι τεμνόμενες αντιθέσεις δείχνουν τις βασικές μορφές μιας πολιτισμένης και ουσιαστικά ομαλής ζωής. Αυτή η αντίθεση, επίσης, θεωρείται ως ένας τρόπος για να μας κάνει "να δούμε τον πόλεμο σε σχέση με την ειρήνη. Η περιγραφή της ασπίδας σβήνει μεταξύ της μάχης για το σώμα του Πάτροκλου και της εισόδου του Αχιλλέα ξανά στη μάχη, η οποία είναι και ένα από τα πιο αιματηρά μέρη του έπους. Κατά συνέπεια, η ασπίδα θα μπορούσε να μεταφραστεί ως μία «ανάπαυση πριν από έναν επικείμενο κατακλυσμό», που χρησιμοποιείται για να τονίσει την σκληρότητα της βίας κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου. Θα μπορούσε επίσης να μεταφραστεί ως μια υπενθύμιση για τον αναγνώστη για το τι θα χαθεί αν η Τροία τελικά πέσει. 

Δεν ήταν όμως μια απλή ασπίδα αλλά ένας ολόκληρος συμβολισμός. Τα μέταλλα που χρησιμοποίησε ο Ήφαιστος για να την φτιάξει ήταν ο χαλκός, ο κασσίτερος, το χρυσάφι και το ασήμι. Αυτό που την κάνει επίσης να ξεχωρίζει ήταν ο συμβολισμός της. Αποτελούταν ουσιαστικά από πέντε ζώνες καθεμιά από τις οποίες σχημάτιζε πέντε ομόκεντρους κύκλους. Σε αυτούς υπήρχαν πολλές περίτεχνες παραστάσεις με στοιχεία από όλο το σύμπαν.
Στον πρώτο κύκλο σχεδίασε όλα τα στοιχεία του σύμπαντος. Στον δεύτερο κύκλο δύο πόλεις θνητών ανθρώπων, μια ειρηνική και μια εμπόλεμη. Στον τρίτο κύκλο μια περιγραφή της αγροτικής ζωής και στον τέταρτο τον ποιμενικό βίο. Ο πέμπτος και τελευταίος κύκλος περιλαμβάνει τον Ωκεανό ο οποίος αγκαλιάζει τη γη.

Οι αναλύσεις των ιστορικών, πάντως, αναφέρουν ότι η ασπίδα δεν είναι απλώς η περιγραφή ενός όπλου (και μάλιστα ειρηνικού) αλλά ένας ολόκληρος συμβολισμός. Σύμφωνα με τον Γερμανό συγγραφέα, Βόλφγκανγ Σάντεβαλντ οι τεμνόμενες αντιθέσεις αυτές δείχνουν τις βασικές μορφές μιας πολιτισμένης και ουσιαστικά ομαλής ζωής. Ίσως μάλιστα ήθελε να δείξει τις αντιθέσεις της απλής καθημερινής ζωής με τη βία και τη σκληρότητα του Τρωικού Πολέμου.


Πηγή: el.wikipedia.org, & exploringgreece.tv

1. «Ασπίδα του Αχιλλέα» έργο του 1823, από τον Βρετανό γλύπτη και σχεδιαστή John Flaxman / Ιωάννη Φλάξμαν
2. Ο σχεδιασμός της ασπίδας όπως απεικονίστηκε από τον Angelo Monticelli, στο Le Costume Ancien ou Moderne, photo from el.wikipedia.org

Δημοσίευση σχολίου

Νεότερη Παλαιότερη